Κλιμακτήριος: Ψυχολογικές επιπτώσεις και αντιμετώπιση

της Μαρίνας Μουλάκη.

Η Κατερίνα, εδώ και 7 μήνες δεν αναγνωρίζει τον εαυτό της .Η διάθεση και η όρεξή της για να βγει από το σπίτι και να κάνει πράγματα έχει «πέσει» αισθητά και έχει πολλά ξεσπάσματα θυμού. Τσακώνεται πολύ συχνότερα απ ότι συνήθως με τον άντρα της αλλά και τα δύο της παιδιά (δύο αγόρια 17 και 15 χρονών). Λέει νιώθει «μόνη» και πως «κανείς δε καταλαβαίνει τι περνάει» .
Αισθάνεται ένα συνεχές άγχος σαν να είναι «συνεχώς στη τσίτα» όπως λέει κάτι που έχει αναστατώσει και τον ύπνο της τα βράδια. Η Κατερίνα είναι 47 ετών, καθηγήτρια Αγγλικών που άλλοτε δουλεύει και άλλοτε όχι (προτεραιότητά της ήταν πάντα να μεγαλώσει τα παιδιά της) και , όπως την ενημέρωσε ο γυναικολόγος της, διανύει τη περίοδο της Κλιμακτηρίου.

Κλιμακτήριος και σωματικά συμπτώματα:
Η Κλιμακτήριος είναι η περίοδος πριν την Εμμηνόπαυση (το τέλος της Εμμήνου Ρύσεως )και διαρκεί από 2 έως 10 χρόνια περίπου αναλόγως τη γυναίκα. Συνήθως εμφανίζεται σε ηλικία 45-55 ετών. Η έναρξη η διάρκεια και τα συμπτώματά της διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα. Έντονα σωματικά συμπτώματα εμφανίζονται το χρονικό αυτό διάστημα εξ αιτίας των ορμονικών αλλαγών στο σώμα της γυναίκας όπως:

– εξάψεις ή ρίγη
-εφίδρωση
-πονοκέφαλοι
-ταχυπαλμίες
-αλλαγή στη ποιότητα του δέρματος (πιο ξηρό )
-κράμπες, πόνοι στα κόκκαλα και τους μυς
-αϋπνίες
– μείωση της σεξουαλικής διάθεσης

Ψυχολογικές επιπτώσεις :
Εκτός όμως από τα πιο «γνωστά» σωματικά συμπτώματα, οι γυναίκες κατά τη διάρκεια της Κλιμακτηρίου , βιώνουν μεγάλες συναισθηματικές αλλαγές και η Ψυχολογία τους είναι άμεσα επηρεασμένη από την Εμμηνόπαυση και το τι αυτή αντιπροσωπεύει. Πολλές γυναίκες βλέπουν τη περίοδο αυτή, σαν το «τελευταίο κεφάλαιο» στη ζωή τους. Νιώθουν πως με την Εμμηνόπαυση θα είναι «λιγότερο γυναίκες» και ότι έρχεται το τέλος της νιότης (και της ομορφιάς )τους.
«Νιώθω πως το σώμα μου δε μου ανήκει πια-είναι απρόβλεπτο και με ταλαιπωρεί διαρκώς. Ξέρω πως όλες οι γυναίκες το περνάνε αυτό και πως είναι κάτι φυσιολογικό αλλά μου φαίνεται πως δε θα τελειώσει ποτέ. Κρυώνω μετά ζεσταίνομαι και το πιο δύσκολο είναι να προσέχω συνεχώς τη διατροφή μου γιατί έτσι και φάω λίγο παραπάνω πρήζεται η κοιλιά μου και νιώθω φοβερή δυσφορία- είναι μαρτύριο! Σου λένε ότι ξεμπερδεύεις από τις επίπονες περιόδους κάθε μήνα αλλά αυτό το πράγμα που ζω τους τελευταίους μήνες είναι πολύ χειρότερο. Εντάξει, ας πούμε πως αυτό είναι προσωρινό, είναι η μελαγχολία που μου έχει φέρει η Κλιμακτήριός που με ανησυχεί. Νιώθω άσχημα με τον εαυτό μου, κάπως σαν να πλησιάζει το τέλος της ζωής μου ή έστω το τέλος του ρόλου μου σαν γυναίκα. Τα παιδιά μου είναι πλέον μεγάλα-δε με χρειάζονται πια. Γερνάω και μαζί μου φοβάμαι πως θα γεράσει και η σχέση μου με τον άντρα μου. Αυτές οι σκέψεις με ρίχνουν πολύ και από αυτές δε ξέρω αν θα απαλλαγώ ποτέ»..
Η Κατερίνα, είναι μία από τις γυναίκες που η Κλιμακτήριος εκτός από σωματικά την έχει εμφανώς επηρεάσει και ψυχολογικά.
Κατά τη Κλιμακτήριο πολλές γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα έντονου Άγχους ή /και Κατάθλιψης.

Πολλές αναφέρουν:
-θλίψη
-θυμό
-εναλλαγές στη διάθεση (mood swings)
-ευερεθιστότητα
-ξεσπάσματα σε φωνές ή κλάματα
-άγχος και απελπισία για το μέλλον και το τι θα φέρουν τα χρόνια μετά την Εμμηνόπαυση.

Παράγοντες που επηρεάζουν την Ψυχολογία της γυναίκας σε Κλιμακτήριο:
Οι ορμονικές αλλαγές της Κλιμακτηρίου και τα σωματικά συμπτώματα που αυτές φέρνουν, σίγουρα παίζουν ρόλο στην αλλαγή της διάθεσης της γυναίκας (και στη πιθανή εμφάνιση κατάθλιψης). Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν θετικά ή αρνητικά τη διάθεση της γυναίκας κατά τη περίοδο αυτή:
-Το αν είχε συμπτώματα κατάθλιψης η άγχους και πριν τη Κλιμακτήριο
-Το αν είναι άνθρωπος που βιώνει συχνά stress
-Το αν έχει η δεν έχει σχέση. Και το αν είναι ευτυχισμένη σε αυτή τη σχέση
-Το αν ήθελε και αν έχει κάνει παιδιά
-Το πόσο έχει επενδύσει στο μητρικό ρόλο.
-Το αν εργάζεται και έχει και άλλα πράγματα που την «γεμίζουν» πέρα από τα παιδιά και την οικογένειά της.
-Το αν έχει στήριξη από το οικογενειακό και φιλικό της περιβάλλον
-Το αν έχει καλή η κακή εικόνα για τον εαυτό της
-Το αν και πόσο τη φοβίζει η ιδέα ότι μεγαλώνει
-Το αν γυμνάζεται και αν της αρέσει η φυσική κατάσταση του σώματός της

Ένας πολύ σημαντικός λόγος που η Ψυχολογία της γυναίκας επηρεάζεται αρνητικά από την εποχή της Κλιμακτηρίου, είναι ότι συνήθως συμπίπτει με άλλες αλλαγές στη καθημερινότητά της. Στην ηλικία των 45-55 πιθανόν είναι τα παιδιά μιας γυναίκας ,για παράδειγμα, να ετοιμάζονται να φύγουν ή να έχουν ήδη φύγει από το σπίτι. Η συνειδητοποίηση πως τα παιδιά της είναι πλέον αυτόνομα και δε την χρειάζονται τουλάχιστον όσο παλαιότερα, της δημιουργεί πιθανά συναισθήματα «απώλειας». Δεν είναι μόνο ο ερχομός της Εμμηνόπαυσης ,λοιπόν, αλλά και οι υπόλοιπες αλλαγές στη καθημερινότητα της γυναίκας τα χρόνια που διανύει τη Κλιμακτήριο που της φέρνουν στο μυαλό πως μεγαλώνει και κάτι τελειώνει. Ένα άλλο παράδειγμα θα μπορούσε να είναι γυναίκες που συνταξιοδοτούνται την ίδια περίοδο (της Κλιμακτηρίου τους).

Τρόποι αντιμετώπισης:
Σε πρώτη φάση η γυναίκα που διανύει Κλιμακτήριο πρέπει να βρει λύσεις να ανακουφίσει τα σωματικά συμπτώματα (που επηρεάζουν και τη ψυχολογία της ). Ένας γιατρός μπορεί να βοηθήσει σε συμπτώματα που οφείλονται στη διαταραχή των ορμονών καθώς και κάποιες απλές καθημερινές συνήθειες όπως:
-Μισή ώρα κάποιου είδους άσκησης την ημέρα ή τουλάχιστον 4 φορές την εβδομάδα. Μειώνει το στρες βοηθάει στη διάθεση και στην αυτοπεποίθηση της γυναίκας.
-Προσοχή στη διατροφή, σημαντική ελάττωση πιθανής κατανάλωσης καφεΐνης αλκοόλ και του καπνίσματος.
– Ξεκούραση και αρκετός ύπνος.

Επίσης, στην αντιμετώπιση σωματικών αλλά και των επιπτώσεων στη διάθεση της γυναίκας βοηθάει:
-Η προσπάθεια της γυναίκας να παραμένει χαλαρή και ψύχραιμη όταν εμφανίζονται δυσάρεστες σκέψεις, άγχος και αγωνία. Σε αυτό βοηθά πολύ ο διαλογισμός η yoga και τεχνικές χαλάρωσης ή οτιδήποτε άλλο στο ο οποίο βρίσκει ηρεμία (π.χ. να διαβάσει ένα βιβλίο)
-Να βρίσκει χρόνο για τον εαυτό της. Να κάνει πράγματα που απολαμβάνει και την κάνουν να χαίρεται τον εαυτό της και να ξεχνιέται. Για παράδειγμα κάποιο χόμπι και η παρέα με αγαπημένους ανθρώπους.
-Να ψάχνει στήριξη και να μη ντρέπεται όταν νιώθει πως τη χρειάζεται. Βοήθεια από έμπιστους φίλους από φίλες που περνούν/έχουν περάσει το ίδιο ή και από κάποιον ειδικό.
Βασικό ρόλο στην ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της διάθεσης της γυναίκας αποτελεί το να προσπαθεί όσο μπορεί να δει την αλλαγή αυτή στη ζωή της θετικά. Παρά τις σωματικές και ψυχολογικές προκλήσεις , πρέπει να βλέπει την περίοδο αυτή σαν ένα νέο ξεκίνημα και όχι σαν τέλος. Να εστιάζει στο τι έχει να κερδίσει και όχι στο τι χάνει.

Η Κατερίνα όσο και αν δυσκολεύεται αυτή τη περίοδο, έχει βάλει στόχο να ψάξει (στη ψυχοθεραπεία της) τους φόβους της και να κάνει ότι μπορεί για να τους αντιμετωπίσει. Κάνει βήματα στο ν αλλάξει τη καθημερινότητά της και να εστιάσει πιο πολύ στον εαυτό της και σε πράγματα που τη γεμίζουν -όχι μόνο στο ρόλο της σαν σύζυγο και μητέρα. Ξανάρχισε να κάνει κάποια ιδιαίτερα μαθήματα αγγλικών σε παιδιά και ξεκίνησε να παρακολουθεί ένα σεμινάριο φωτογραφίας που πάντα την ενδιέφερε αλλά δεν είχε πάρει μέχρι τώρα την απόφαση να δοκιμάσει. Σιγά-σιγά ανακαλύπτει μια καινούρια πλευρά του εαυτού της. Μία πλευρά που της αρέσει. Κατά κάποιο τρόπο η περίοδος της Κλιμακτηρίου δε συμβολίζει πια μόνο «τέλη» για τη Κατερίνα αλλά είναι και αφορμή για καινούριες εμπειρίες. Αυτό έχει βοηθήσει σημαντικά τη διάθεσή της και τη σχέση της με την οικογένειά της.