Baby Blues ή Επιλόχειος Κατάθλιψη;

της Μαρίνας Μουλάκη

Η Ζωή μόλις έχει γυρίσει σπίτι από το μαιευτήριο. Είναι στο παιδικό δωμάτιο που με τόση ανυπομονησία και φροντίδα προετοίμαζε τους τελευταίους μήνες και κρατάει το νεογέννητο γιό της αγκαλιά. Προσπαθεί να τον κοιμίσει αλλά εκείνος κλαίει ασταμάτητα. Μαζί του κι αυτή! «Κάτι δε πάει καλά με αυτή την εικόνα» σκέφτεται. Ήθελα τόσο πολύ να γίνω μητέρα, είχα μία τόσο όμορφη εγκυμοσύνη. Ανυπομονούσα γι αυτή τη στιγμή, και τώρα δε μπορώ να σταματήσω να κλαίω. Δε ξέρω αν θα τα βγάλω πέρα. ‘Όλα έχουν αλλάξει. Δε με αναγνωρίζω. Δε πρέπει να νιώθω έτσι-δεν είμαι καλή μαμά»! Αργότερα, κάθονται όλοι μαζί. Ο άντρας της την έχει αγκαλιά κι εκείνη θηλάζει. Κοιτάζει το γιό της να τρώει και νιώθει φοβερή στοργή. Τον άντρα της και είναι σαν να τον έχει ερωτευθεί πάλι απ την αρχή. Και όλο αυτό τις φέρνει πάλι δάκρυα στα μάτια. Σκέφτεται πως δε θα είναι ξανά ποτέ πια οι δυο τους- όχι το ανέμελο νέο ζευγάρι που ήταν πριν τουλάχιστον και αυτό τη κάνει να «πενθεί» ένα κομμάτι του εαυτού της. Και ο θηλασμός, ενώ πίστευε πως θα είναι το πιο φυσικό πράγμα, την έχει τόσο δυσκολέψει. Πονάει πολύ και νιώθει πώς είναι ασταμάτητος. Είναι άυπνη μέρες τώρα, συχνά δε προλαβαίνει ούτε να φάει και μετά απ όλη αυτή τη προσπάθεια νιώθει «άχρηστη» γιατί το μωρό της φαίνεται να μη χορταίνει. Σκέψεις όπως: «Ίσως έπρεπε να περιμένουμε λίγο καιρό ακόμα» και «δε ξέρω αν θα τα καταφέρω» είναι συνέχεια στο μυαλό της. Είναι φορές που κοιτάζει το μωρό της με φοβερή γλύκα και άλλες που σαν να μη νιώθει «όπως θα έπρεπε». «Ποιό είναι αυτό το πλασματάκι»; Η διάθεσή της έχει πέσει πάρα πολύ και νιώθει φοβερές τύψεις απέναντι στο μωρό, τον άντρα και τον ίδιο της τον εαυτό διότι: «Αυτή έπρεπε να είναι η πιο ευτυχισμένη περίοδος της ζωής της »..

Η Ζωή αντιμετωπίζει μία ψυχολογική κατάσταση γνωστή ως «Baby Blues». Τα Baby Blues είναι ένα σύνηθες φαινόμενο (παρουσιάζεται περίπου στο 50% των γυναικών) που εμφανίζεται ακόμα και λίγες ώρες μετά τον τοκετό (πιο έντονα την 4η με 5η μέρα) και τα συμπτώματά τους κρατούν για περίπου δύο εβδομάδες.
Τα συμπτώματα αυτά είναι συνήθως:
-Κλάμα χωρίς προφανή αιτία
-Ευερεθιστότητα
– Ανυπομονησία
-Ανησυχία
-Άγχος
-Εξάντληση
-Αϋπνία (ακόμα και όταν κοιμάται το μωρό)
– Θλίψη
-Αλλαγές στη διάθεση (mood swings)
– Δυσκολία στη συγκέντρωση-Αφηρημάδα

Σε τι οφείλονται τα Baby Blues ;

Τα Baby Blues είναι αποτέλεσμα ενός συνδυασμού παραγόντων. Η αλλαγή στα επίπεδα των ορμονών κατά την εγκυμοσύνη και μετά την γέννα καθώς και η έλλειψη ύπνου μπορούν να προκαλέσουν τα παραπάνω συμπτώματα. Μεγάλο ρόλο παίζει η αλλαγή της καθημερινότητας της μητέρας και η δυσκολία προσαρμογής στις νέες συνθήκες που φέρνει ο ερχομός ενός μωρού. Καθώς και η ίδια η εμπειρία του τοκετού και πώς τον βίωσε η κάθε γυναίκα.

Πώς αντιμετωπίζονται;
Συνήθως δε χρειάζεται παρέμβαση ειδικού για τα Baby Blues και τα συμπτώματα κρατούν περίπου 14 ημέρες μετά τον τοκετό. Υπάρχουν όμως κάποια πράγματα που μπορεί να κάνει η νέα μητέρα -και με στήριξη των δικών της ανθρώπων- για να βοηθηθεί και να νιώσει καλύτερα.
-Σημαντικό είναι να τρώει και να κοιμάται καλά διότι αυτό βοηθάει στη σωματική αλλά και τη ψυχολογική της ενδυνάμωση κατά τις απαιτητικές πρώτες εβδομάδες.
-Να μη ντρέπεται να δέχεται βοήθεια από τους άλλους σε ότι μπορεί να τη ξεκουράσει (πχ να αναλάβει κάποιος άλλος τις δουλειές του σπιτιού, το μαγείρεμα). Να επικεντρωθεί στις ανάγκες της και του μωρού της και να μη προσπαθεί να τα κάνει όλα ,μαζί και να είναι σε όλα «τέλεια».
-Να μην έχει υψηλές απαιτήσεις για το πρώτο καιρό. Να ξέρει πως θα έχει τις δυσκολίες του και δεν θα είναι όλα ιδανικά και όπως τα είχε ονειρευτεί. Έτσι θα μπορεί να αντιμετωπίσει πιο ψύχραιμα τη πραγματικότητα.
-Να «ξε-κλέβει» λίγο χρόνο κάθε μέρα για τον εαυτό της κάνοντας μια βόλτα (χωρίς η και με το μωρό), πίνοντας καφέ με μία φίλη ,ακούγοντας λίγη μουσική για να χαλαρώσει και να ξεφύγει λίγο.
-Να ζητάει συμβουλές και να μοιράζεται τις απορίες τις με ανθρώπους που εμπιστεύεται (πχ άλλες φίλες νέες μαμάδες). Με αυτόν τον τρόπο και ακούγοντας τις εμπειρίες άλλων, θα νιώσει λιγότερο μόνη σε αυτό που αντιμετωπίζει.

Και πάνω απ όλα, να μην διστάζει να εξωτερικεύει το πώς νιώθει και να μη ντρέπεται αν δε νιώθει καλά. Μοιραζόμενη τα συναισθήματα και τη δυσκολία της με την οικογένεια και τους δικούς της, τους βοηθάει να καταλάβουν καλύτερα τί της συμβαίνει και να την βοηθήσουν πρακτικά αλλά και συναισθηματικά.

Η Ζωή δύο εβδομάδες περίπου μετά από τη γέννηση του γιού της κι αφού κατάφερε να ξεκουραστεί και να κοιμάται με κάθε ευκαιρία (τις ώρες που κοιμόταν και ο μικρός για παράδειγμα), άρχισε να βλέπει τα πράγματα με αισιοδοξία. Υπήρχαν βέβαια αρνητικά συναισθήματα και σκέψεις αλλά μέρα με τη μέρα τα ωραία υπέρβαιναν τα δύσκολα και η σχέση της με το παιδί της και με τον εαυτό της ως μητέρα πλέον, γίνεται όλο και πιο γνώριμη και δυνατή. Τέσσερις μήνες μετά, δεν σκέφτεται καν να αναφέρει τις δύσκολες αυτές πρώτες μέρες αλλά καμαρώνει για το γιό της δείχνοντας τις φωτογραφίες του σε φίλους και γνωστούς με κάθε ευκαιρία. Δε παραλείπει όμως, όταν μιλάει με νέες μαμάδες σαν κι αυτήν, ή γυναίκες που διανύουν τη πρώτη τους εγκυμοσύνη , να μοιραστεί την εμπειρία της και να τις βεβαιώσει πως το να μη τους φανούν όλα «ροζ» και να δυσκολευτούν το πρώτο καιρό όχι μόνο πρακτικά αλλά και ψυχολογικά είναι μέσα στο πρόγραμμα και απολύτως φυσιολογικό.

Τί γίνεται όμως όταν τα συμπτώματα που προαναφέραμε διαρκούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα και είναι πολύ πιο έντονα σε σημείο που υπάρχει ανησυχία για την σωματική ακεραιότητα της μητέρας ή/και του βρέφους ; Τότε υπάρχει περίπτωση η νέα μητέρα να αντιμετωπίζει Επιλόχειο Κατάθλιψη.

Η Άννα κάθεται στο μπαλκόνι του σπιτιού της και κοιτάζει κάτω στο δρόμο τα αυτοκίνητα που περνούν. Έχει περάσει πάνω από ένας μήνας από τότε που γέννησε την κόρη της και είναι εξαντλημένη. Έχει χάσει την όρεξή της και πολύ βάρος και δε μπορεί με τίποτα να χαλαρώσει και να κοιμηθεί μέσα στη μέρα. Νιώθει φοβερή θλίψη και θυμό με το σύζυγο και τη μητέρα της που «δε καταλαβαίνουν τι περνάει» από τότε που ήρθε το μωρό. Είχε ακούσει πως η νέες μητέρες περνάνε δύσκολα στην αρχή με κλάματα αϋπνία και κούραση , αλλά γι αυτήν είναι ατελείωτο όλο αυτό. Δε μπορεί με τίποτα να βγάλει από το μυαλό της τις αρνητικές σκέψεις και νιώθει εντελώς ανήμπορη. Σκέφτεται πως δεν είναι η μαμά που είχε φανταστεί. Νιώθει κακιά! Ακούει το μωρό της να κλαίει και το μόνο που θέλει είναι να ανοίξει τη πόρτα και να φύγει .Έτσι όπως βλέπει τα αυτοκίνητα που περνούν από κάτω σκέφτεται να πέσει-να τελειώσει όλο αυτό. Πάλι προχθές, που είχαν βγει όλοι μαζί βόλτα με το καρότσι, την ώρα που περνούσαν μία διασταύρωση είχε μια φαντασίωση πως περνάει ένα αυτοκίνητο και χτυπάει το καρότσι και στη συνέχεια άλλη μία πως χτυπάει εκείνη. Δεν είχε σκεφτεί ποτέ πριν την αυτοκτονία αλλά το τελευταίο καιρό «φλερτάρει» συνέχεια με σκέψεις θανάτου. Κάνει τελικά πίσω και αποφασίζει να παραδεχτεί στους δικούς της (που της λένε συνέχεια ότι δε την βλέπουν καλά το τελευταίο καιρό και ανησυχούν) πως φοβάται και θέλει βοήθεια!

Η Επιλόχειος Κατάθλιψη, εμφανίζεται περίπου στο 10%-15 % των νέων μητέρων (μέσα στο πρώτο χρόνο της γέννησης του μωρού ) και ενώ συχνά μπορεί να τη μπερδέψουμε με τα Baby Blues , τα συμπτώματα της είναι σαφώς εντονότερα, έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και συχνά καθιστούν τη μητέρα δυσλειτουργική σε τομείς όπως η φροντίδα του εαυτού της και του μωρού της. Μία γυναίκα σε Επιλόχειο Κατάθλιψη μπορεί να είναι άπλυτη, άυπνη να ξεχνάει να φάει και να ταΐσει ή να αλλάξει το μωρό της.

Τα συμπτώματα είναι συνήθως:
-Έλλειψη όρεξης και βάρους
-Αϋπνία (ακόμα και όταν κοιμάται το μωρό)
-Ευερεθιστότητα –Επιθετικότητα
-Εξάντληση
-Έλλειψη «χαράς για τη ζωή»
-Συναισθήματα ντροπής , ενοχής και ανυμπόριας.
-Ανησυχία, άγχος, θλίψη
-Μεγάλες αλλαγές στη διάθεση (mood swings)
-Απόσυρση από οικογένεια και φίλους.
-Δυσκολία συναισθηματικού «δεσίματος» με το μωρό
-Έντονες σκέψεις να βλάψει τον εαυτό ή / και το μωρό της
Ποιές είναι οι αιτίες της Επιλόχειας Κατάθλιψης και σε ποιές γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί;
Όπως και με τα Baby Blues ,μεγάλος είναι ο ρόλος των ορμονών. Η απότομη αλλαγή στα επίπεδα τους προ γέννας και μετά τον τοκετό μπορεί να επηρεάσουν τις χημικές αντιδράσεις του εγκεφάλου και να προκληθεί κατάθλιψη. %C